Normat e interesit në Kosovë rriten ndjeshëm, rëndojnë qytetarët dhe bizneset

Normat e interesit në bankat komerciale në Kosovë kanë shënuar rritje të ndjeshme gjatë muajit të fundit, duke vështirësuar buxhetet familjare dhe planet investuese të bizneseve. Gazetarët e Radios Evropa e Lirë, të cilët në fund të gushtit u paraqitën si klientë të interesuar, vërejtën dallime të mëdha në treg: disa banka ofruan kredi me norma mbi 7%, njëra madje me 8%, nga rreth 6% sa ishin më parë. Për bizneset, normat ngjiteshin mbi 10%.

Punonjësit bankarë pohuan se “kamatat janë rritur shumë”, por nuk dhanë një shpjegim të qartë. Në pyetjet drejtuar bankave kryesore në vend – përfshirë Raiffeisen, BKT, ProCredit, NLB, TEB dhe BPB – nuk u morën përgjigje. Megjithatë, rritjen e konfirmoi Banka Qendrore e Kosovës (BQK), sipas së cilës norma mesatare e interesit në kredi në korrik ishte 6.38%, nga 6.17% një vit më parë.

Pse po rriten kamatat?

Ekspertët financiarë theksojnë tre faktorë kryesorë:

Politikat e BQK-së: Sipas ish-guvernatorit Fehmi Mehmeti, ndikim të madh ka pasur rritja e rezervave të detyrueshme që bankat duhet të mbajnë. Që nga qershori, kjo normë u ngrit nga 8-12% në 10-14% të aseteve të rrezikuara. Kjo i detyron bankat të “bllokojnë” më shumë kapital, duke kompensuar përmes rritjes së interesave.

Inflacioni: Në gusht 2025 inflacioni arriti në 4.5%, nga 1.4% vitin e kaluar. Rritja e çmimeve ul fuqinë blerëse dhe rrit rrezikun që qytetarët të mos i shlyejnë kreditë, duke shtyrë bankat të rrisin kamatat.

Kriza institucionale: Sipas profesorit të ekonomisë Mejdi Bektashi, mungesa e qeverisjes funksionale dhe pamundësia për të miratuar marrëveshje ndërkombëtare për financime ka ulur qarkullimin e euros në treg. Kjo ka rritur kërkesën për kredi dhe rrjedhimisht normat e interesit.

Zgjidhja: më shumë konkurrencë

Bektashi thekson se ulja e normave të interesit mund të arrihet vetëm përmes rritjes së konkurrencës, duke licencuar banka të reja në treg. Ai shton se fitimet e bankave ekzistuese janë aktualisht shumë të larta.

Në Kosovë operojnë 11 banka komerciale dhe 9 institucione mikrofinanciare. Edhe pse këto të fundit ofrojnë kushte më fleksibile për qytetarët, normat e interesit që aplikojnë janë shumë më të larta – deri në 20%.

Rritja e kamatave është bërë barrë për familjet dhe bizneset, ndërsa pritet të shihet nëse ky trend do të vazhdojë edhe në muajt në vijim.